Tentoonstelling over Maria Sibylla Merian – Rembrandthuis – 23 febr. tot 18 mei 2008
Museum Het Rembrandthuis in Amsterdam wijdt in het voorjaar van 2008 een omvangrijke tentoonstelling aan het getekende en gedrukte oeuvre van Maria Sibylla Merian en haar dochters. Maria Sibylla Merian (1647-1717) is de belangrijkste en meest invloedrijke natuurhistorische tekenaar die in de zeventiende eeuw in Nederland (en Suriname) werkzaam is geweest.
Merian wordt tegenwoordig algemeen beschouwd als de eerste vrouwelijke entomoloog (insectenkenner), omdat zij haar onderzoek buitengewoon zorgvuldig registreerde en documenteerde. Even bijzonder als haar wetenschappelijke werk is haar avontuurlijke levensloop. Zo reisde zij op 53-jarige leeftijd naar Suriname om de insecten in het regenwoud te bestuderen. Ook als zelfstandig ondernemer onderscheidde zij zich van haar tijdgenoten door met haar dochters een succesvolle uitgeverij en drukkerij van boeken en prenten op te zetten.
Een representatief overzicht van circa 100 meesterwerken, afkomstig uit tientallen prentenkabinetten en hier voor de eerste maal bijeengebracht, geeft de bezoeker inzicht in Merians wetenschappelijke onderzoek, observatie en minutieuze registratie van bloemen, insecten en reptielen.
Maria Sybilla Merian
Maria Sybilla Merian was de dochter van de beroemde 17de eeuwse Zwitserse graveur Mattheus Merian. Ze werd de eerste vrouwelijke entomologe in de geschiedenis en deed onderzoek naar Europese insecten. Die beeldde ze af samen met hun voedselplant – een novum in die tijd – en gaf haar aquarellen in boekvorm uit. Op 52-jarige leeftijd scheepte ze zich met haar dochter in naar Suriname, waar ze de tropische insectenwereld bestudeerde. Haar geschreven en getekende observaties gaf ze in 1705 in het Latijn en Nederlands uit onder de titel: Metamorphosis Insectorum Surinamensium, Ofte Verandering der Surinaamse Insecten.
Met dit werk werd ze al tijdens haar leven beroemd. In Amsterdam, waar ze vanaf 1691 tot aan haar dood in 1717 woonde, stond ze in de Kerkstraat aan het hoofd van een eigen bedrijf. Daar kon de klant ook haar al of niet ingekleurde uitgaven, aquarellen, geprepareerde dieren en verfstoffen kopen. Haar werkmethode en het bedrijf dat ze in Amsterdam bezat, zijn nog nauwelijks onderzocht.
Ook vanuit historisch-entomologisch opzicht is er nog veel onbekend over de betekenis van Merians onderzoek.
Deze tekst is afkomstig van de website van Ella Reitsma, die in samenwerking met entomologe Sandrine Ulenborg, een boek maakt dat bij deze tentoonstelling verschijnt. “Maria Sibylla Merian & Dochters, een familiebedrijf tussen kunst en wetenschap” – uitgeverij Waanders.
(update: Het boek is inmiddels verschenen. De ondertitel is gewijzigd in ‘vrouwenlevens tussen kunst en wetenschap‘.)
De gedrukte boeken
Merian heeft 3 verschillende uitgaven verzorgd: de zogenaamde Bloemenboeken (3 dln), Rupsenboeken (3 dln) en het Surinameboek: “Over de voortteeling en wonderbaerlyke veranderingen der Surinaemsche Insecten“.
De eerste drukken verschenen tussen 1679 en 1717.
– Museum Het Rembrandthuis in Amsterdam van 23 februari – 18 mei 2008.
Misschien leuk om te weten dat onze afdeling speciale collecties ook een boek in bruikleen heeft gesteld aan die tentoonstelling.
Heb ik het goed als je daarmee de bibliotheek van de Universiteit Wageningen bedoelt?
Ik mis het gedicht van Bertus Aaafjes met de stupide slotregel. Jammer dat ik de tentoonstelling niet kan zien. Ben pas na 16 mei in Nederland.
Voor de liefhebbers: Het gaat hier om een ‘episch dichtwerk’ dat Aafjes schreef in 1945. Het verscheen in druk bij uitgeverij Meulenhoff in 1946 en is nog ruimschoots voorhanden op de tweedehands markt.
Ik ken de tekst niet en kan de ‘stupide slotregel’ niet openbaren. Iemand anders?
De laatste regels van het gedicht, dat 16 bladzijden telt, luiden:
Sybille echter staat ter zijde;
Haar hart haakt naar de hemelweide.
Nooit raakt het van zijn onrust vlot,
Totdat het rust – voorgoed – in God.
Google voor deze tentoonstelling op ‘weblog kees smit’.
Nou, dat vind ik toch wel bijzondere tekst hoor. Bedankt voor deze bijdrage.
Het stuk over de tentoonstelling op de weblog van Kees Smit is te vinden onder:
http://www.volkskrantblog.nl/bericht.php?id=187696
[…] Wat vooraf ging / aanleiding Merian & dochters: vrouwenlevens tussen kunst en wetenschap. Het boek en de tentoonstelling […]