‘Evangeliarium van Egmond’ te zien in het Stedelijk Museum Alkmaar (tot 6 april 2009)
Het Evangeliarium van Egmond, één van Nederlands belangrijkste cultuurhistorische voorwerpen uit de vroege Middeleeuwen, is van 23 december tot 6 april 2009 te zien in het Stedelijk Museum Alkmaar.
Het boek, dat vanwege de kwetsbaarheid zelden getoond wordt, is daar aanwezig in het kader van de tentoonstelling ‘Macht en Mystiek. Egmond in de Middeleeuwen’.
Tentoonstelling
Egmond kent een belangrijke periode in de vaderlandse geschiedenis die van 726 tot 1573 loopt. Beginnend met de kerstening van de Egmonden door de monnik Adalbertus en eindigend in 1573 met de vernietiging van de abdij en het kasteel van Egmond, door Diederik van Sonoy. Deze periode in de geschiedenis van Egmond heeft altijd tot de verbeelding gesproken. Ook nadat alles vernietigd was leeft de mystiek en de cultus voort. De meeste afbeeldingen zijn dan ook postuum gemaakt.
Met behulp van schilderijen, tekeningen, prenten, archeologische vondsten, handschriften en abdijschatten staat de tentoonstelling stil bij vier periodes: de oorsprong van de abdij en het slot, de glorietijd, de ondergang en de beeldvorming na 1573. Voorwerpen uit het hele land zijn sinds eeuwen weer bij elkaar gebracht voor deze gelegenheid.
- Info tentoonstelling Macht en Mystiek – Egmond in de Middeleeuwen.
Evangeliarium van Egmond
Het Evangeliarium van Egmond is ongetwijfeld een van Nederlands belangrijkste cultuurhistorische voorwerpen uit de vroege middeleeuwen. Naast zijn belang als historisch document bevat het de oudste afbeeldingen van Nederlandse mensen en gebouwen en vertegenwoordigt het eveneens één van de oudste bewaard gebleven kerkschatten.
Rond 975 kwam het boek in bezit van Dirk II, graaf van Holland van ca. 939 tot 988, die er een kostbare met goud en edelstenen versierde band om liet zetten. Hij gaf het handschrift vervolgens ten geschenke aan de Abdij van Egmond. Bij die gelegenheid liet hij twee miniaturen toevoegen, die de schenking vastleggen. Op de eerste (zie afb. linkerpagina) zien we hoe Dirk en zijn echtgenote Hildegard het boek op het altaar neerleggen. Op de pagina staat linksboven de tekst: ‘Dit boek werd geschonken door Dirk en zijn geliefde vrouw Hildegard aan de genadige vader Adalbert, opdat hij hen rechtvaardig zal gedenken in alle eeuwigheid’.
Het Evangeliarium bleef tot in de zestiende eeuw in Egmond, tot het tijdens de woelingen van de beeldenstorm eerst in Haarlem en vervolgens in Keulen in veiligheid werd gebracht; de rijk versierde band is in die tijd verloren gegaan. Aan het begin van de negentiende eeuw werd het handschrift in Utrecht herontdekt en wegens zijn historisch belang door de Nederlandse Staat aangekocht en in de Koninklijke Bibliotheek geplaatst.
- Tekst van KB – zie bij ‘100 Hoogtepunten van de Konklijke Bibliotheek’.
