Bibliotheek Teylers Museum in Haarlem – rondleiding op 27 dec. 2009

teylers-bibliotheek-1.jpg

Deze kans krijgt u niet zo vaak: Een rondleiding in de historische Bibliotheek van het Teylers Museum in Haarlem (normaal niet zichtbaar voor het publiek) met Marijn van Hoorn, bibliothecaris en conservator.

Op zondag 27 december 2009, van 13.00 – 13.30 uur en 13.30 – 14.00 uur
Verzamelen bij de kassa. Maximaal 20 deelnemers per rondleiding
.

teylers-225jr.jpgTeylers Museum 225 jaar
Teylers Museum viert met tal van activiteiten zijn 225ste verjaardag: de Ovale Zaal is gerestaureerd, het allereerste fotoboek over het interieur van het museum verschijnt, er is een nieuwe website gemaakt en een maand lang, van 10 december 2009 t/m 10 januari 2010, is er iedere dag iets bijzonders in het museum te beleven.

Teylers Museum is het eerste en oudste museum van Nederland. Al sinds 1784 is het publiek hier welkom om te komen kijken naar voorwerpen van kunst en wetenschap. Van machines die elektriciteit opwekken tot miljoenen jaren oude fossielen, historische boeken en munten.

Ovale Zaal
De Ovale Zaal, die dateert uit 1784, is het oudste gedeelte van het museum. De zaal werd zo ontworpen dat alle delen van de nagelaten collectie van Teyler er konden worden ondergebracht. De zestien stucdecoraties op het plafond verwijzen naar de verschillende verzamelgebieden. In de wandkasten kwamen de fysische instrumenten terecht.

teylers-ovalenzaal-1.jpgteylers-ovalenzaal-2.jpg

Het museum werd gesticht door Pieter Teijler van der Hulst (1702-1778), een vermogende Haarlemse zijdefabrikant en bankier. In 1779 werd een beter voor publiek geschikte bibliotheekruimte gepland waarvan de bouw (thans de Ovale Zaal) in 1784 werd voltooid.

De boeken stonden destijds opgesteld op de gaanderij in twaalf wandkasten die waren afgeschermd met gaas en groene gordijnen. Op de smeedijzeren balustrade werden uitklapbare lessenaars gemonteerd voor raadpleging van de boeken. De kasten waren versierd met medaillons van Griekse auteurs en met topografische cartouches.

Bibliotheek
Als nieuwe uitbreiding werd in 1826 de bibliotheek gebouwd, ook wel de opkamer genoemd. De bibliotheek ligt op de eerste verdieping van het gebouw en is voor bezoekers alleen te bezichtingen in een groepsrondleiding.

De wanden van deze ruimte zijn geheel met boekenkasten bedekt. Haaks geplaatste boekenkasten verdelen de ruimte in alkoven, waarin studeertafels zijn gezet. Net zoals in de Ovale zaal loopt halverwege een galerij met een rijkversierd smeedijzeren hek. Via een trapje komt de bezoeker op deze bovenloop terecht. Hier staat een deel van de collectie wetenschappelijke tijdschriften, waaronder het beroemde Philosophical Transactions van de Royal Society te Londen. In het midden van de kamer staat een grote uitlegtafel, met daaronder kasten waar zich folianten bevinden. Licht komt via het plafond naar binnen.

Boudewijn Büch gaf in zijn boek Bibliotheken (1984) een korte impressie van deze atrium-achtige ruimte: ‘Via een somber overloopje en een naastgelegen Dickensiaans werkkamertje komen we in een wonderlijke, sombere, pregnant gebouwde zaal. Het regent zwaar zodat het bovenlicht in bewerkt glas het idee geeft dat we in een Schots spookkasteel staan.’

Er is in Nederland geen andere bibliotheek met een vergelijkbaar fraaie en complete verzameling 18de- en 19de-eeuwse literatuur over plantkunde, dierkunde en aardwetenschappen. In totaal telt het boeken- en tijdschriftenbezit ruim 125.000 banden. Tot ongeveer 1940 werden nog grote aankopen gedaan. Sindsdien is het karakter van de bibliotheek dus niet meer aktueel-wetenschappelijk, maar vooral historisch-museaal.

teylers-bibliotheek-2.jpg

Bij GoogleBooks is een catalogus uit 1826 geheel in te zien. Daarin onder meer een uitgebreid voorwoord van de eerste bibliothecaris M. van Marum.

Tenslotte een video, gemaakt n.a.v. 225 Jaar Ovale Zaal, dec.2009.