75 Jaar Erasmus Boekhandel
In 1934 begon Abraham Horodisch in de Spuistraat in Amsterdam een antiquariaat annex boekhandel. Een onderneming die na de oorlog zou uitgroeien tot een van de bekendste leveranciers van boeken op het gebied van kunst en boekgeschiedenis.
Daarnaast ontwikkelde het bedrijf zich als een internationale bibliotheekleverancier met een veelomvattende dienstverlening aan wetenschappelijke en gespecialiseerde onderzoeksbibliotheken in de hele wereld.
Dit jaar, 2009, vieren zij het 75-jarig bestaan, als zelfstandige onderneming, met nu zo’n veertig personeelsleden.
—–
Abraham Horodisch
Abraham Horodisch is in 1898 geboren in de, toen nog Russische, later Poolse stad, Lodz. Het gezin verhuisde in 1914 naar Berlijn. Na zijn studie in Frankfurt was de liefde voor ‘het schone boek’ al zo groot dat hij met een vriend in 1920 de bibliofiele uitgeverij Euphorion begon. In dertien jaar werden ongeveer vijftig boeken uitgegeven. Hierbij waren veel kunstboeken. Door zijn vele contacten met kunstenaars was hij in staat een verzameling expressionistische kunst aan te leggen.
In 1924 kreeg Horodisch ruzie met zijn partner en ging weg bij Euphorion. In de periode tot 1933 volgden nog diverse uitgeef- en drukprojecten.
Onder meer was hij medeoprichter van het genootschap ‘Soncino-Gesellschaft der Freunde des jüdischen Buches’. De ruim honderd uitgaven werden alleen onder de achthonderd leden van het genootschap verspreid.
In die tijd waren in Berlijn meerdere bibliofiele genootschappen en Horodisch was ook actief lid van de (nog steeds bestaande) ‘Berliner Bibliophilen-Abend en van de ‘Fontane-Abend’. In deze kringen leerde hij ook zijn latere vrouw Alice Garnmann kennen, een illustratrice en grafisch vormgeefster.
Helaas kwam in 1933 een einde aan deze periode, waarin hij al grote bekendheid had verworven als uitgever, drukker en publicist. Nadat Hitler aan de macht was gekomen nam de druk op de joden al snel toe en Horodisch besloot naar Nederland te vertrekken.
Amsterdam
Per 1 januari 1934 huurde Horodisch een winkelpand aan de Spuistraat 314. Om in de magere beginjaren rond te komen werkte zijn vrouw Alice Garnmann, waarmee hij in februari 1934 trouwde, als illustratrice en vormgeefster.
Dankzij een investeerder, Ernst Rosenberger, kon hij al in 1935 naar een betere lokatie verhuizen aan het Spui. Op dit adres zou de winkel tot 1991 blijven zitten.
De oorlogstijd bracht uiteraard weer de zelfde vreselijke toestanden als die waarvoor zij uit Duitsland gevlucht waren. Toenemende druk op de Joden. Een verplichte bewindvoerder, verplicht dragen van de jodenster, enz. In juli 1942 besloten ze te vluchten naar Zwitserland, samen met een bevriend echtpaar. Ze overleefden de oorlog ternauwernood.
Na terugkomst in Amsterdam moest de leeggeplunderde zaak weer opgebouwd worden. Naast het antiquariaat werd ook de algemene boekhandel verder uitgebouwd. Deze kwam onder leiding te staan van Horst Garnmann, een neef van Alice.
Omdat de ruimte voor nieuwe boeken al snel te klein werd, nam Garnmann het besluit de moderne afdeling van Erasmus om te bouwen tot een gespecialiseerde afdeling voor kunstboeken. Het bleek een zeer vruchtbaar besluit.
De persoonlijke belangstelling van Horodisch voor boekgeschiedenis zorgde voor een tweede specialisatie. Zowel oude als nieuwe boeken werden aangeboden en bijna veertig jaar was Erasmus de enige boekhandel in Nederland die alles op dit gebied kon leveren.
Het exterieur van de winkel, waar Boudewijn Büch met een flinke aankoop de deur uitkomt (foto Erasmus) en het interieur van Erasmus Antiquariaat, op dit omslag met Gerrit Komrij.
Internationaal
Ook vanuit het buitenland kwam steeds meer vraag naar boeken op beide vakgebieden. Ook de levering aan buitenlandse bibliotheken nam steeds grotere vormen aan. Zozeer zelfs dat het antiquariaat en de boekhandel hierdoor op den duur werden overvleugeld.
Vanaf 1991 was Erasmus nog uitsluitend actief als bibliotheekleverancier.
Verzamelaar en publicist
Abraham Horodisch was ook een groot verzamelaar. Op meerdere gebieden heeft hij belangrijke verzamelingen opgebouwd.
De unieke verzameling van 8.000 ‘boeken over boeken’ is ondergebracht bij de Sourasky Central Library (Tel Aviv University), zie de pagina, daaraan gewijd. De universiteit heeft als dank een leerstoel ingesteld, de ‘Abraham Horodisch Chair of Book History’.
Zijn kunstverzameling, vooral Duitse expressionisten ging naar het Tel Aviv Museum of Art. “An additional important collection, donated over the last decade is the collection of Abraham Horodisch from Amsterdam. This is a comprehensive collection of prints, drawings, albums, books and periodicals of first-generation and mainly second-generation German Expressionist artists.”
Horodisch heeft op basis van zijn specialistische kennis talrijke artikelen en boeken geschreven.
Eerbetoon
In 1978 werd Horodisch, op grond van zijn culturele verdiensten, onderscheiden met de Zilveren Anjer.
Bij het 50-jarig bestaan van Erasmus verscheen een herdenkingsbundel, De Arte et Libris, Festschrift Erasmus 1934-1984.
In januari 1985 ontving Horodisch een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam, wegens ‘de constante stroom van hoogstaande en gewaardeerde wetenschappelijke studies’ die hij op boekhistorisch en bibliografisch gebied had gepubliceerd.
In november 1987 overleed Abraham Horodisch, 89 jaar oud. Omdat het moeilijk was een opvolger met voldoende kwaliteiten te vinden werd uiteindelijk besloten het antiquariaat op te heffen.
Het huidige bedrijf
In 1984 werd gezocht naar een opvolger om het bedrijf te continueren. Horodisch was toen al 86 en Garnmann was ook al boven de zestig. De keuze viel op Kurt Tschenett uit Hamburg. Hij had, evenals zijn vrouw Sasha Brunsmann, een ruime ervaring in de boekenbranche.
Het bedrijf, tot dan eigendom van Horodisch, werd omgezet in een besloten vennootschap. De nieuwe directie moderniseerde de bedrijfsvoering en in 1986 verhuisde Erasmus naar de huidige vestiging aan de Nieuwe Herengracht.
Op dit moment zijn er veertig mensen van verschillende nationaliteiten werkzaam in het bedrijf, onder wie bibliothecarissen en gespecialiseerde boekhandelaren. Er worden gemiddeld zo’n twaalfduizend orders per maand verwerkt en er wordt vooral geleverd aan universiteitsbibliotheken, wetenschappelijke instituten en musea. Maar ook aan bijvoorbeeld de British Library, Bibliothèque Nationale de France en de Nationale bibliotheken van Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Luxemburg en andere landen.
Jubileumuitgave
In 2009 is het 75-jarig bestaan gevierd van Erasmus Boekhandel als zelfstandige onderneming.
Ter gelegenheid hiervan verscheen een mooi vormgegeven, geïllustreerde uitgave, getiteld 75 Jaar Erasmus Boekhandel Amsterdam Parijs, geschreven door Sytse van der Veen.
In 96 pagina’s wordt de boeiende levensloop beschreven van Abraham Horodisch, de oprichter van Erasmus Antiquariaat en Boekhandel en de verdere ontwikkeling van het bedrijf tot gerenommeerd internationaal bibliotheekleverancier.
Het boek is alleen bij Erasmus Boekhandel verkrijgbaar. Belangstellenden kunnen, zolang de voorraad strekt, een exemplaar bestellen per email: erasmus@erasmusbooks.nl
(€ 25,00 + porto).
Update februari 2013 – Sasha Brunsmann en Kurt Tschenett, de eigenaars van Erasmus Antiquariaat, hebben hun bedrijf aan Dawson Books overgedragen. Dawson maakt deel uit van de Britse Bertrams Group, die eigendom is van het beursgenoteerde Smiths News PLC.
“Erasmus Boekhandel en Librairie Erasmus zullen onder de huidige namen blijven voortbestaan, en wetenschappelijke boeken en tijdschriften blijven leveren aan onze wereldwijde klantenkring. Het aanblijven van de medewerkers in Amsterdam en Parijs garandeert continuïteit.”
–
[…] Lees meer hierover bij Boekendingen.nl. […]